Trong văn hóa Nhật Bản, bài karuta được biết đến là bộ môn rèn luyện trí nhớ, gìn giữ nét truyền thống bản địa. Trò chơi này được lựa chọn tham gia trong các buổi tụ tập bạn bè và còn là bộ môn thi đấu nổi tiếng thường xuyên được tổ chức. Ở nội dung dưới này, Firstlightmarathon sẽ hướng dẫn cách tham gia, phân loại các bài karuta riêng biệt.
Bài Karuta là gì?
Karuta là một trò chơi thẻ truyền thống của Nhật Bản, kết hợp giữa trí nhớ, tốc độ phản xạ, kiến thức về thơ ca. Trong tiếng Nhật, karuta xuất phát từ từ “carta” trong tiếng Bồ Đào Nha – có nghĩa là thẻ bài. Trò chơi này thường được chơi bằng một bộ thẻ gồm hai phần: thẻ đọc (yomifuda) và thẻ lấy (torifu da). Khi một người đọc lên câu thơ trên thẻ yomifuda, người chơi còn lại phải nhanh chóng xác định và chạm đúng vào thẻ torifuda tương ứng được bày sẵn trên sàn.
Dạng bài karuta phổ biến nhất hiện nay là Uta-garuta, dựa trên tập thơ cổ “Hyakunin Isshu” – tuyển tập 100 bài thơ waka của 100 thi sĩ khác nhau. Trò chơi không chỉ giúp trau dồi khả năng ngôn ngữ và văn hóa cổ truyền, mà còn đòi hỏi sự tập trung, tốc độ tay nhanh cực cao, nhất là trong các giải đấu chuyên nghiệp.
Ở Nhật, karuta còn được giảng dạy trong trường học như một cách gìn giữ tinh thần truyền thống, kết nối thế hệ trẻ với lịch sử văn hóa dân tộc.
Các kiểu bài karuta hiện có và cách chơi cơ bản
Ngày nay, nhiều phiên bản karuta hiện đại ra đời để phục vụ mục đích học tập hoặc quảng bá văn hóa Nhật Bản như:
Karuta thơ cổ – Uta-garuta
Đây là dạng karuta nổi tiếng và mang tính truyền thống nhất, thường gắn với tuyển tập thơ Hyakunin Isshu – gồm 100 bài thơ waka của 100 thi sĩ từ thời Heian. Trò chơi sử dụng 100 cặp thẻ: một thẻ ghi toàn bộ bài thơ (yomifuda), và một thẻ chỉ ghi phần sau của bài thơ (torifu da).
Người chơi tham gia tại VN88 cần lắng nghe phần đọc và nhanh chóng nhận ra thẻ còn lại. Đây là dạng karuta được sử dụng trong các giải đấu chuyên nghiệp, đồng thời có mặt nhiều trong văn hóa đại chúng Nhật Bản, như trong anime “Chihayafuru”.
Karuta dành cho trẻ nhỏ – Iroha-garuta
Iroha-garuta là dạng karuta học tập dành cho trẻ nhỏ, được thiết kế đơn giản và dễ tiếp cận. Trò chơi sử dụng bộ thẻ gồm các câu tục ngữ hoặc châm ngôn ngắn gọn, tương ứng với các chữ cái trong bảng chữ cái hiragana (46 ký tự). Mỗi thẻ đọc ghi một cụm từ hoặc câu nói quen thuộc trong đời sống, nhiệm vụ của người chơi là sẽ tìm thẻ có chữ cái đầu tiên kèm hình minh họa vui nhộn.
Karuta Iroha-garuta vừa giúp trẻ em học chữ cái, vừa rèn luyện tư duy qua các thông điệp giáo dục như lòng hiếu thảo, trung thực, siêng năng… Ngoài ra, đây còn là một phương pháp truyền dạy văn hóa truyền thống Nhật Bản tự nhiên, nhẹ nhàng.
Trò chơi có nhiều biến thể theo từng vùng miền, nổi bật nhất vẫn là phiên bản Edo Tokyo và Kyoto, mỗi nơi có cách diễn giải thành ngữ và hình vẽ minh họa khác nhau.
Karuta yêu quái Nhật – Obake Karuta
Obake Karuta với chủ đề tập trung vào các sinh vật huyền bí trong văn hóa dân gian Nhật Bản như yōkai (yêu quái), oni (quỷ), hay các linh hồn truyền thuyết. Mỗi thẻ thường được minh họa bằng hình ảnh sinh động và kèm theo mô tả ngắn về đặc điểm của sinh vật đó, kết hợp giữa yếu tố giáo dục văn hóa cùng sự kỳ bí đầy cuốn hút.
Dạng karuta này phổ biến từ thời Edo, thường được chơi vào những dịp lễ hội hoặc mùa hè – mùa gắn liền với các câu chuyện ma ở Nhật. Trò chơi không chỉ giúp trẻ em làm quen với các nhân vật dân gian mà còn góp phần duy trì vốn di sản truyền miệng đang ngày càng mai một.
Karuta hình trực quan – E-awase Karuta
E-awase Karuta là dạng trò chơi tập trung vào hình ảnh thay vì văn bản, anh em sẽ tìm và ghép các thẻ có hình ảnh trùng nhau hoặc bổ sung cho nhau. Đây là dạng karuta lý tưởng cho trẻ em ở độ tuổi mẫu giáo, học sinh tiểu học hoặc người mới bắt đầu học tiếng Nhật, vì nó có khả năng kích thích quan sát, ghi nhớ thị giác thần tốc.
Các chủ đề trong E-awase Karuta thường rất phong phú: từ động vật, thực vật, phương tiện giao thông cho đến các chủ đề giáo dục như bảng chữ cái hoặc các cặp từ đối lập. Ngoài giá trị giải trí, trò chơi còn mang tính giáo dục, giúp cải thiện khả năng nhận diện hình ảnh, học từ vựng và phát triển tư duy liên kết.
Xây dựng chiến thuật chơi bài Karuta cực hay
Karuta không chỉ là trò chơi về tốc độ tay mắt, mà còn đòi hỏi tư duy chiến lược, khả năng ghi nhớ và sự tập trung cao độ. Dưới đây là mẹo hay và hiệu quả mà anh em nhất định không thể bỏ qua:
- Ghi nhớ vị trí các thẻ bài nhanh chóng: Ngay sau khi thẻ được bày ra, hãy dành thời gian ghi nhớ từng vị trí cụ thể. Bạn không cần nhớ toàn bộ nội dung thẻ, chỉ cần liên kết hình ảnh hoặc ký tự đầu với vị trí trên sàn miễn sao đảm bảo có thể nhanh chóng xác định vị trí.
- Tập trung vào âm đầu từng câu thơ:Trong Uta-garuta, mỗi bài thơ thường chỉ cần nghe 1 – 2 âm đầu tiên là đã có thể xác định đúng thẻ tương ứng. Đây gọi là “kimariji”, việc ghi nhớ kimariji sẽ giúp bạn phản ứng cực nhanh, thậm chí ra tay trước khi đối thủ kịp xử lý.
- Rèn phản xạ tự nhiên: Phản xạ không đến từ may mắn, mà anh em cần luyện tập có chủ đích.
Trên đây là giải đáp chi tiết nhất bài karuta là gì, các kiểu phổ biến hiện có trên thị trường. Mong rằng, với bài viết đó, bạn đã có thể giành được chiến thắng và bỏ túi cho mình những chiến thuật thông minh không phải ai cũng biết.
>> Xem thêm: Cờ nhảy là gì? Chia sẻ cách chơi cờ nhảy chi tiết và dễ hiểu
